मार्गशीर्ष मधील प्रत्येक गुरुवार हा प्रत्येक महिले साठी विशेष असतो. या दिवशी महालक्ष्मी व्रत करून कुटुंबाला समाधान शांती ऐश्वर्य मिलावे अशी आपण प्रार्थना करत असतो. मार्गशीर्ष मधील प्रत्येक गुरुवारी घटा च स्वरूपात महालक्ष्मीची पूजा केली जाते घटाला आकर्षक स्वरूपात सजावट केली जाते आणि मनोभावे पूजा अर्च करून कुटुंबाला समाधान शांती आने ऐश्वर्य मिळावे म्हणून आपण प्रार्थना करत असतो शेवटचा गुरुवारी व्रत उद्यापन केले जात शेजारील स्त्रियांना हळदी कुंकवाचा कार्यक्रम करून आपण या व्रता च उद्यापन करत असतो. मार्गशीर्ष महिन्यातील व्रताचे एक वेगळेच महत्व आहे तसेच या मागची कथा हि निराळी आहे. चला तर आपण मार्गशीर्ष म्हण्यातील महालक्ष्मी व्रत कथा पाहूया.
या देवी सर्वभूतेषु मां लक्ष्मी रुपेणा स्थीरम् स्तः नमस्ते नमः
महालक्ष्मी व्रत कथा १
आख्यायिकेनुसार, प्राचीन काळी एका गावात एक ब्राह्मण राहत होता. तो भगवान विष्णूचा मोठा भक्त होता. एके दिवशी त्यांच्या भक्तीने प्रसन्न होऊन भगवान विष्णूंनी त्यांना दर्शन दिले आणि इच्छित वरदान मागण्यास सांगितले.तेव्हा ब्राह्मण म्हणाले की लक्ष्मीजींनी त्यांच्या घरी सदैव वास करावा.ही इच्छा जाणून श्रीविष्णूजींनी ब्राह्मणाला सांगितले की एक स्त्री मंदिरासमोर रडत आहे आणि येथे येणे हा सर्वोत्तम पर्याय आहे, तुम्ही फक्त तिला तुमच्या घरी आमंत्रित करा, ती स्त्री देवी लक्ष्मी आहे, जर ती स्त्री तुमच्या घरी आली तर तुमची घर धन-धान्याने भरले जाईल, असे ब्राह्मणाला सांगून भगवान विष्णू अंतर्धान पावले.दुसऱ्या दिवशी पहाटे ४ वाजता ते ब्राह्मण मंदिरासमोर जाऊन बसले आणि जेव्हा धनाची देवी लक्ष्मीजी आली. तिला अन्न अर्पण करण्यासाठी ब्राह्मणाने हात जोडून तिला आपल्या घरी जाण्यास सांगितले, विनंती केलेल्या ब्राह्मणाचे म्हणणे ऐकून लक्ष लमीजींना समजले की हे सर्व विष्णूजींनी केले आहे, नंतर आई. देवी लक्ष्मी म्हणाली की जर तुम्ही विधीनुसार 16 दिवस महालक्ष्मी व्रत पाळले तर 16 दिवस रोज सकाळी सूर्यदेवाला आणि रात्री चंद्रदेवाला अर्घ्य अर्पण केले तर मी तुमच्या घरी नक्की येईल. तेव्हा देवीच्या सांगण्याप्रमाणे ब्राह्मण महालक्ष्मी ला म्हणाले.उपवास करून पूजा केली आणि उत्तरेकडे वळून देवी लक्ष्मीला हाक मारली.तिचे वचन पूर्ण करण्यासाठी पहाटेच धनाची देवी प्रकट झाली आणि गरीब ब्राह्मणाचे सर्व संकट दूर करून त्याचे घर सुख-संपत्तीने भरले.ही कथा ऐकणाऱ्या आणि तुम्ही संपत्ती आणि धानाचे भांडार भरले असा जयघोष करणाऱ्या सर्व भक्तांची घरे देवी लक्ष्मीने भरून द्यावीत. ब्राह्मण देवतेचे घर संपत्तीच्या भांडारांनी भरून गेले व त्यांचे दुःख दूर झाले. तसेच ही कथा ऐकून व जप करणार्‍या सर्व भक्तांचे दुःख दूर झाले.
महालक्ष्मी व्रत कथा २
आता महालक्ष्मी व्रताची दुसरी पौराणिक कथा ऐका. पौराणिक कथेनुसार, एकेकाळी भगवान विष्णू माता लक्ष्मी, जे मृत्यूच्या जगात म्हणजेच पृथ्वीच्या जगात फिरायला निघाले होते, त्यांनी देखील त्यांना विनंती केली की तिला देखील त्यांच्यासोबत जायचे आहे. भगवान विष्णूंना त्यांच्या चंचलतेची जाणीव होती. निसर्ग, म्हणून त्याने त्याला आधीच सावध केले की देवी मी तुला एकच अट देईन.पण मी फक्त माझ्या सोबत घेऊ शकतो की तू माझ्या परवानगीशिवाय काहीही करणार नाहीस, तर देवी लक्ष्मी तुझ्या मनात असेल. तिला खूप आनंद झाला की देवाने मला फक्त एका अटीवर तिच्यासोबत नेण्यास तयार केले, मग आईनेही लगेच सांगितले की मला सर्व अटी मान्य आहेत. भगवान विष्णू म्हणू लागले, ठीक आहे देवी, मी सांगते तसे तुला करावे लागेल. आई म्हणाली, ठीक आहे, आता मी तुझ्या म्हणण्याप्रमाणे करीन. आता माता लक्ष्मी जी आणि श्री विष्णूजी दोघेही चुकीच्या मार्गावर भटकू लागले. एका ठिकाणी थांबून श्री हरी माता लक्ष्मीला म्हणाले की देवी, मी दक्षिण दिशेला जात आहे. तोपर्यंत तू असे म्हणत भगवान विष्णू दक्षिण दिशेकडे निघाले. माझ्यात असे काय आहे की देव मला तिथे घेऊन जाऊ इच्छित नाही? माता लक्ष्मीचा स्वभाव कसाही चंचल मानला जातो. जर ती तिथे जास्त वेळ राहिली नाही तर ती देखील भगवान विष्णूकडे जाऊ लागली. तिने पाहिले मोहरीचे शेत , मोहरीच्या पिवळ्या फुलांनी आणि मोहरीच्या शेतातील सौंदर्याने लक्ष्मी देवीला आकर्षित केले आणि ती सुंदर पिवळी मोहरीची फुले तोडून स्वतःला सजवू लागली. यानंतर ती थोड्या अंतरावर पुढे गेली आणि तिला एक उसाचे शेत दिसले, तिला हवे होते. ऊस खायला म्हणून काही ऊस पळत जाऊन खाऊ लागले.ऊस खात राहिला. मोहरीच्या फुलांनी सजलेले भगवान विष्णू परत आले. लक्ष्मीजींना ऊस चोखताना पाहून भगवान विष्णू क्रोधित झाले आणि म्हणाले, “देवी, तू अटीचे उल्लंघन केले आहेस, मी तुला तिथेच राहण्यास सांगितले आहे.” हे पण तू थांबला नाहीस आणि इथे शेतकर्‍यांच्या शेतातून फुले आणि ऊस तोडून तू खूप मोठा गुन्हा केला आहेस, त्यामुळे तुला याची शिक्षा नक्कीच मिळेल.त्यानंतर भगवान विष्णूंनी माता लक्ष लमीजींना त्या शेतकर्‍याची 12 वर्षे सेवा करण्याचा शाप दिला. आता मला लक्ष्मी ला देवीचा वेष धारण करून त्या शेतकऱ्याच्या घरी राहावे लागले.
एके दिवशी देवी लक्ष्मीने शेतकऱ्याच्या पत्नीला लक्ष्मी देवीच्या मूर्तीची पूजा करण्यास सांगितले आणि सांगितले की तू याच्याकडून जे काही मागशील ते तुला मिळेल. शेतकऱ्याच्या बायकोने तेच केले. काही दिवसातच त्यांचे घर ऐश्वर्याने भरले. 12 वर्षे सुख-समृद्धीत गेली. आता 12 वर्षांनी भगवान विष्णू लक्ष्मीला घ्यायला परत आले. तो शेतकरी तयार नव्हता. माता लक्ष्मीजींना परत पाठवा, यावर माता लक्ष्मी जी म्हणू लागली की कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षाला जर त्याने तेरसच्या दिवशी माझी विधीपूर्वक पूजा केली तर ती कधीही त्याचे घर सोडणार नाही परंतु या काळात ती त्याला दिसणार नाही. त्याने कलश बसवावा आणि त्यात काही पैसे ठेवावे, म्हणजे, पैसा हे लक्ष्मीचे रूप असेल.अशा प्रकारे तेरसच्या दिवशी मातेच्या सूचनेनुसार शेतकर्‍याने कलशाची पूजा करून स्थापना केली आणि त्यामुळे शेतकर्‍याचे घर धन-धान्याने भरले.तेव्हापासून आजतागायत ही परंपरा आहे. धनत्रयोदशीला देवी लक्ष्मीची पूजा केली जाते.
महालक्ष्मी व्रत कथा ३
महालक्ष्मी व्रताचा आणखी एक पौराणिक पैलू म्हणजे ही कथा देखील महाभारत काळाशी संबंधित आहे, त्यामुळे आता महालक्ष्मी व्रताचा तिसरा भाग ऐका. एकदा महर्षी वेद व्यासजी हस्तिनापुरात आले.त्यांच्या आगमनाची बातमी ऐकून महाराज धृतराष्ट्र यांनी त्यांना आदराने राजवाड्यात नेले, त्यांना सोन्याच्या सिंहासनावर बसवले आणि श्री व्यासजींच्या चरणांनी त्यांची पूजा केली. माता कुंती आणि गांधारी यांनी हात जोडून विचारले, हे महान ऋषी, तू तर त्रिकाल दर्शी आहेस, म्हणून आम्हांला विनंती आहे की असे साधे व्रत आणि उपासना सांगा ज्यामुळे आमची राज लक्ष्मी, सुख, संपत्ती, पुत्र, नातू इ. हे ऐकून श्री व्यासजी म्हणू लागले की, आम्ही अशा व्रताची पूजा आणि वर्णन सांगत आहोत ज्यात नेहमी लक्ष्मीजींची पूजा होते.
निवासी झाल्यामुळे सुख-समृद्धी वाढते.श्री लक्ष्मीजींचे हे व्रत दरवर्षी अश्विन महिन्यातील कृष्ण पक्षातील अष्टमी तिथीला पाळले जाते.तेव्हा गांधारीने विचारले, हे महामुनी, कृपया या व्रताची पद्धत सविस्तर सांगा, मग व्यास. होय, हे देवी, हे व्रत भाद्रपद शुक्ल अष्टमीपासून सुरू केले जाते. या दिवशी स्नान करून 16 सुती धाग्यांची तार बनवून त्यात 16 गाठी बांधा. या तारेला हळदीचा रंग पिवळा लावा आणि नंतर दररोज त्याला 16 अगरबत्ती आणि 16 गव्हाच्या तार बांधल्या जातात. या अश्विनला म्हणजेच क्वार महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील अष्टमी तिथीला अर्पण केल्या जातात. उपवास ठेवल्याने श्री महालक्ष्मीजींची मूर्ती मातीच्या हत्तीवर बसवून विधिवत पूजा केली जाते.अशाप्रकारे महालक्ष्मीजींची भक्तीभावाने पूजा केल्याने तुमचे राज्य लक्ष्मी सदैव वाढते.उपवासाची पद्धत सांगून अशाप्रकारे महर्षी वेद व्यासजी आपल्या आश्रमात गेले.वेळ आल्यावर गांधारी आणि कुंती यांनी भाद्र शुक्ल अष्टमीपासून नगरातील महिलांसह आपापल्या वाड्यात उपवास सुरू केला.अशा प्रकारे १५ दिवसांचा उपवास पार पडला.
16 व्या दिवशी अश्विन महिन्यातील कृष्ण पक्षातील अष्टमी तिथीला गांधारीने उपवास सुरू केला.शहरातील सर्व मान्यवर त्यांनी महिलांना पूजेसाठी आपल्या महालात बोलावले पण एकही महिला माता कुंतीच्या ठिकाणी पूजेसाठी आली नाही आणि गांधारीनेही माता कुंती यांना बोलावले नाही, असे केल्याने माता कुंतीने हा मोठा अपमान समजला आणि पूजेची कोणतीही तयारी केली नाही. युधिष्ठिर, अर्जुन, भीम, नकुल आणि सहदेव हे पाच पांडव राजवाड्यात आले तेव्हा त्यांनी कुंतीला दुःखी पाहून विचारले, हे माते, तू इतकी दुःखी का आहेस? तू आजपर्यंत लक्ष्मीपूजनाची तयारी का केली नाहीस? तेव्हा माता कुंती म्हणू लागला, अरे बेटा, आज गांधारीच्या महालात महालक्ष्मीचा उत्सव होतोय. आणि त्याने नगरातील सर्व स्त्रियांना बोलावून घेतले आणि त्याच्या 100 पुत्रांनी एक मोठा मातीचा हत्ती बनवला, त्यामुळे नगरातील सर्व स्त्रिया त्या मोठ्या हत्तीची पूजा करण्यासाठी गांधारीच्या ठिकाणी गेल्या आणि माझ्या घरी आल्या नाहीत.हे ऐकून अर्जुन म्हणाला. हे माते, पूजेची तयारी कर आणि शहरात आज स्वर्गीय हत्ती रावताची पूजा होईल असे आमंत्रण पाठव, तर दुसरीकडे अर्जुनच्या सूचनेनुसार माता कुंतीने शहरात ढोल-ताशांचा गजर केला आणि जोरदार तयारी सुरू झाली. पूजा सुरू झाली, दुसरीकडे अर्जुनने बाणाने ऐरावत हत्तीला स्वर्गातून हाक मारली आणि कुंतीच्या महालात आवाज झाला.
आज देवराज इंद्राच्या हत्तीला स्वर्गातून पृथ्वीवर आणून त्याची पूजा केली जाणार आहे.ज्याला ही बातमी कळताच शहरातील स्त्री-पुरुष, लहान मुले, वृद्धांची गर्दी जमू लागली.दुसरीकडे परिसरात एकच गोंधळ उडाला. गांधारीचा वाडा सुद्धा.तिथे सर्व स्त्रिया आपापल्या थाळ्या घेऊन जमल्या.ती कुंतीच्या वाड्याकडे जाऊ लागली.काही वेळातच कुंतीचा संपूर्ण वाडा काठोकाठ भरला.माता कुंतीने रावत उभे राहण्यासाठी अनेक रंगांचे चौकोनी बनवले,नवीन रेशीम पसरले. कपडे आणि हातात फुलांचा हार, अबीर, गुलाल, कुंकू घेऊन बिचवालच्या लोकांच्या स्वागताच्या तयारीत. हत्ती स्वर्गातून पृथ्वीवर उतरताना एका रांगेत उभ्या होत्या. तो खाली उतरू लागला तेव्हा त्याच्या दागिन्यांचा आवाज घुमू लागला.रावत दिसताच जय जयच्या घोषणा लागल्या.संध्याकाळी देवराज इंद्राने पाठवलेला हत्ती ऐरावत माता कुंतीच्या घराच्या चौकात उतरला. व सर्व स्त्री-पुरुषांनी पुष्पहार, गुलाल व कुंकवाचे हार घालून त्यांचे स्वागत केले.सुगंधी पदार्थ इत्यादी अर्पण करून त्यांचे स्वागत करण्यात आले.राज्याच्या पुजार्‍यांनी ऐरावत येथे महालक्ष्मीची मूर्ती बसवून वेदमंत्रांचे पठण करून त्यांची पूजा केली.नगरवासीयांनी महालक्ष्मीची पूजाही केली. त्यानंतर अनेक प्रकारचे पदार्थ घेऊन ऐरावतला खाऊ घालण्यात आले आणि यमुनेचे पाणी त्याला प्यायला देण्यात आले.
महिलांनी महालक्ष्मीजींची पूजा केली.लक्ष्मीजींना 16 गाठींचा हार अर्पण केल्यानंतर सर्व महिलांनी ती हातात बांधली.ब्राह्मणांना भोजन देण्यात आले.सोन्याचे दागिने,वस्त्रे इत्यादी दक्षिणा देण्यात आल्या.त्यानंतर महिलांनी मिळून मधुर गायन केले. तरंगांचे संगीत.भजन,कीर्तनासोबतच महालक्ष्मीजींचे व्रत रात्रभर जागरण करण्यात आले.दुसऱ्या दिवशी सकाळी राज्य पुजारी यांनी वेदमंत्रांच्या उच्चारात महालक्ष्मीजींच्या मूर्तीचे जलाशयात विसर्जन केले.त्यानंतर रावत यांच्या हस्ते विसर्जन करण्यात आले. निरोप घेऊन इंद्रलोकात परत पाठवले. अशा प्रकारे श्री महालक्ष्मीजींच्या दर्शनासाठी आलेल्या सर्व महिलांना ते विधी नुसार व्रत पाळतात, त्यांचे घर नेहमी धन-धान्याने भरलेले असते आणि महालक्ष्मीजींचा त्यांच्या घरात सदैव वास असतो.या दिवशी पूजा केल्यावर किंवा ही व्रत कथा ऐकल्यानंतर या मंत्राचा भक्तीभावाने जप करा.
महालक्ष्मी नमस्तुभ्यं, नमस्तुभ्यं सुरेश्वरि। हरि प्रिये नमस्तुभ्यं, नमस्तुभ्यं दयानिधे।।
अशाप्रकारे महालक्ष्मी व्रताच्या दिवशी जो भक्त माँ लक्ष्मीजींची खऱ्या मनाने पूजा करतो आणि या कथा इतरांना वाचतो किंवा सांगतो. घरामध्ये माँ लक्ष्मीजींच्या आशीर्वादाने कृपा प्राप्त होते.मी नेहमी ऐश्वर्य, सुख-समृद्धी यांनी भरलेली असते. त्यांच्या घरात सदैव आशीर्वाद राहतात, घरात कधीही पैशाची कमतरता नसते, या होत्या महालक्ष्मी व्रताच्या पौराणिक कथा, जर तुम्हाला या कथा आवडल्या असतील खाली कमेंट करा.